در انواع لوله فاضلاب می‌بینیم که چه جنس لوله‌هایی برای فاضلاب استفاده می‌شوند و هر کدام چه مزیت‌ها و معایبی دارند.
انواع لوله فاضلاب به شرح زیر هستند:
۱) لوله چدنی
۲) پلی اتیلن
۳) پلیکا یا UPVC (پلی وینیل کلراید)
۴) پوش فیت
چدنی
لوله‌های چدنی در گذشته بسیار استفاده می‌شدند ولی امروزه در ساختمان‌های معمولی کاربرد چندانی ندارند. لوله‌های چدنی در ساختمان‌های خاص مانند بیمارستان‌ها و کاربری‌هایی شبیه به آن که امنیت اهمیت بالایی دارد، استفاده می‌شوند.
حریق یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از لوله‌های چدنی در ساختمان‌ها است. اگر لوله در برابر حریق مقاوم نباشد هنگام آتش‌سوزی، به افزایش حریق کمک می‌کند و مسیرهایی را بین طبقات به وجود می‌آورد. این جنس لوله‌ها در برابر حریق مقاوم هستند. از لوله‌های چدنی در سایزهای بزرگ فاضلاب و برای سایزهای کوچکتر، از لوله‌های گالوانیزه استفاده می‌شود.
لوله پلی اتیلن
جنس این لوله‌ها پلی اتیلن است و برای اتصال بین لوله و اتصال از ذوب یا داغ کردن، استفاده می‌کنیم. بدین صورت که لبه آن‌ها را با اتوی مخصوص گرم کرده و دو لبه را به هم می‌چسبانیم. سپس کمی فشار داده و ثابت نگه می‌داریم تا جوش سرد شود.
مزایا و معایب لوله‌های پلی اتیلن
1- یکی از مهم‌ترین ایرادات لوله‌های پلی اتیلن، ضریب انبساط طولی بالای آنهاست. این لوله‌ها بر اثر تغییر دما، تغییر طولی زیادی دارند.
2- لوله‌های پلی اتیلن در برابر حریق مقاوم نیستند و به گسترش آتش کمک می‌کنند.
3- محل جوش در لوله‌های پلی اتیلن، دارای یک برآمدگی در بخش بیرونی و مانند همان، در قسمت داخلی می‌باشد. برآمدگی داخلی می‌تواند عاملی برای گرفتگی مسیر فاضلاب باشد.
4- آب بندی خوبی می‌تواند داشته باشد.
5- انعطاف پذیری بالایی دارند و به آسانی شکسته نمی‌شوند.
6- این لوله‌ها از طرف نظام مهندسی به دلیل مسئله حریق، چندان مورد تایید نمی‌باشند.
امروزه کاربرد این لوله‌ها به نسبت گذشته، کمتر شده است.
لوله UPVC (پلی وینیل کراید یا پلیکا)
آن‌ها را با چسب به یکدیگر متصل می‌کنیم. چسب در واقع یک لایه نازک از سطح را ذوب کرده و باعث یک اتصال آب‌بند و خوب می‌شود. در گذشته لوله را گرم و گشاد می‌کردند و اتصال را داخل آن می‌چسباندند. ولی این روش امروزه ممنوع شده است. برای اتصال لوله و سه راهی‌ای که یک سر آن نری باشد، از بوشنی که دو سر آن گشاد است، استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از اتصالات چند سر کوپل نیز استفاده کرد و بدین ترتیب دیگر نیاز به بوشن نداریم.
مزایا و معایب لوله‌های UPVC
- یکی از مهم‌ترین ایرادهای این نوع لوله‌ها، انتشار گاز کلر در هنگام آتش‌سوزی است که می‌تواند باعث مسمومیت افراد داخل ساختمان شود.
- جنس این لوله‌ها شکننده است و در نشست‌های ساختمان می‌تواند آسیب ببیند.
- عیب دیگر در اجرای آن است. اگر هنگام اجرا به خوبی به یکدیگر متصل نشوند ممکن است دچار نشتی شوند.
- لوله‌های پلیکا نسبت به لوله‌های دیگر ارزانتر هستند و می‌توانند هزینه‌ها را پایین بیاورند.
- اجرای آن سریع‌تر است و دستمزد پایین‌تری دارد.
- لوله‌های UPVC نسبت به لوله‌های پلی اتیلن مقاومت بیشتری در برابر آتش دارند.
- در استخر نیز این نوع لوله‌ها کاربرد دارند ولی لوله‌هایی که در استخرها به کار می‌روند دو تفاوت با لوله‌های UPVC فاضلابی دارند: ۱- رنگ آن‌ها طوسی سیر است و رنگ لوله‌های فاضلاب طوسی روشن یا سفید می‌باشد. ۲- لوله‌های استخر می‌توانند فشار ۱۶ بار را تحمل کنند ولی لوله‌های فاضلابی تحمل فشار به مراتب کمتری را دارند.
لوله پوش فیت
پوش فیت روش اتصال این مدل از لوله‌ها می‌باشد و جنس آن‌ها در اصل پلی پروپیلن است. لوله‌ها و اتصالات پوش فیت دارای بخش مادگی به نام سوکت هستند که دارای اورینگ می‌باشد و آب‌بندی به کمک این اورینگ انجام می‌شود. قسمت نری اتصال یا لوله داخل سوکت دیگری، جا زده می‌شود.
لوله‌های آن دارای یکسر یا دو سر سوکت هستند. لوله‌های دو سر سوکت برای این است که به اندازه نیاز از لوله بریده شود و از هر دو بخش بتوانیم استفاده کنیم. لوله بدون سوکت استفاده‌ای ندارد یا بهتر بگویم استفاده کمی دارد چون در بخشی از ونت فاضلاب می‌توانیم لوله‌های بدون سوکت را استفاده کنیم.
مزایا و معایب لوله‌های پوش فیت
- قیمت این جنس لوله و دستمزد اجرای آن نسبت به پلی اتیلن و پلیکا بیشتر است. چون اگر بخواهیم درست و اصولی اجرا کنیم باید بست‌هایی به تعداد درست و در جای درست، بزنیم که اجرا را سخت‌تر، زمان‌بر و پر هزینه‌تر می‌کند.
- یکی از نکات مهم در اتصال این مدل از لوله‌ها این است که نباید تا انتها جا بزنیم. پس از اینکه اتصال یا لوله را جا زدیم باید یک سانت آن را بیرون بکشیم که در نشست‌های ساختمانی جای بازی داشته باشد و به لوله و اتصالات آسیب نرسد. این کار زمان اجرای آن را افزایش می‌دهد و در بسیاری از پروژه‌ها این کار انجام نمی‌شود.
- انعطاف‌پذیری خوبی دارند و در زمان فشرده شدن می‌تواند همان یک سانت جا برود یا زمان کشیده شدن، می‌تواند کمی بیرون بیاید و همچنان آب‌بند باشد.
- نکته مهم دیگر این است که هنگام جا زدن آن‌ها باید مرکزیت حفظ شوند و در راستای یکدیگر باشند. اگر با زاویه جا زده شوند به مرور زمان اورینگ از یک سمت جمع می‌شود و می‌تواند دچار نشتی شود.
